burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Mutlak sıcaklığa (mümkün olduğunca) yakın soğutulmuş bir nesne de hiç kütle kaybı tespit edilmiş mi? Soğuyan kütle de kayıp var mı?
mzgnccn8702
bu tür deneyler yapıldı (lazer soğutma adı altında geçiyor). kütle enerji dönüşümü oluyor(E=mc^2)
mzgnccn8702
Lazer fotonu tarafında atoma bir uyarılma etkisi yapılıyor. Fotonlara doğru hareket eden atom(doppler etkisi) fotonlardan kendisine doğru bir etki alıyor. Bu uyarılmanın etkisiyle atom aldığı fotonun momentumuna eşit bir momentumla tepki veriyor. Fakat yönü rastgele oluyor. Bu uyarılma artırılarak devam ettirildiğinde atomun kinetik enerjisi düşüyor(madde parçacıkları arasındaki enerji)madde parçacıklarının hızlarındaki yavaşlamadan dolayı. Kinetik enerjinin düşmesi ile soğuma da artıyor. Kinetik enerji kütle ve hıza bağlı. bu deneylerde hız yavaşlatılarak soğuma sağlanıyor. Kütlede bir düşüş olmasına gerek yok(lazer soğutma deneyleri diye geçer).
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Teşekkür ederim ama bu cevap işime yaramıyor.
Isıtılan nesnelerdeki elektronların titreşim hızı arttığı için, (relavistik) kütlesi de bir miktar artıyor. (Verilen enerji bedeli kadar.)
Aynı kural, soğuma esnasında da geçerli olmalı.
Fikir yürütmeye dayalı olmayan, net bir bilgiye ihtiyacım var.
mzgnccn8702
bu benim fikrim değil zaten. dayanağı olmayan bilgileri burada paylaşmam. bu deneylere bakarsanız siz de bulursunuz büyük ihtimalle
vide-supra1191
Evet geçerli Burtay Bey. Sizin de bildiğiniz gibi çok düşük bir değer bu. Isı enerjisi, gluon alanının potansiyel enerjisinin yanında çok düşük kalıyor. Ben de uzun zamandır bir deney arıyorum bu konu ile ilgili fakat kimyasal ve nükleer tepkimlerin teorik hesaplamalarından başka bir şey bulamadım. Böyle bir deneyin mutlaka olduğunu düşünüyorum fakat başlı başına bu konuyla alakalı bir makale aramak yerine daha çok mutlak sıcaklık deneylerine ve hatta -mümkünse eğer- parçacık hızlandırıcılarının deneylerine bakmak mantıklı olabilir. Daha iyi araştırmak lazım.
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Sayın mzgnccn, Lütfen bu dayanıklı cevabı vermenizi sağlayan bilgilerin kaynağını paylaşın o zaman. Kitap ise adını, yazarını.. İnternet ise linkini...
Bulamadığım için zaten bu başlığı açtım.
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Sayın Vide Supra, tam yazarken cevaplamışsınız.
Bu konuda net bir kaynak bulamadım henüz. Sayısal deney sonuçlarını (anlayabilirsem) ihtiyacım olacak gibi...
Abuk sabuk bir sonuca ulaştım: Galiba kütle çekim alanında nesneler, 3 uzamsal boyut (x,y,z) üzerinde birden ivmeleniyor. Bunu tanımlamaya çalışıyorum.
Teşekkür ederim.
mzgnccn8702
http://www.pbs.org/video/physics-girl-laser-cooling/ oldukça basit ve net açıklamış burada http://www.pbs.org/wgbh/nova/physics/ultracold-atoms.html http://www.explainthatstuff.com/heat.html https://tip.inonu.edu.tr/uploads/contentfile/318/files/III_Termodinak-I_Yasa.pdf https://www.rp-photonics.com/sisyphus_cooling.html http://www-lpl.univ-paris13.fr/bec/bec/Teaching/lecture2_2012.pdf
https://www.rp-photonics.com/doppler_limit.html https://ipfs.io/ipfs/QmT5NvUtoM5nWFfrQdVrFtvGfKFmG7AHE8P34isapyhCxX/wiki/Lazer_so%C4%9Futma.html https://www.rp-photonics.com/doppler_cooling.html
mzgnccn8702
il linke bak ilk başta orada çok basit fakat mantıklı bir anlatım var
mzgnccn8702
"Isıtılan nesnelerdeki elektronların titreşim hızı arttığı için, (relavistik) kütlesi de bir miktar artıyor. (Verilen enerji bedeli kadar.)" Burada da aynı şey geçerli bence ısı verirsin dışardan, kinetik enerjiyi artırırsın parçacıklar hızlanır ve aldığı kadar bir tepki yapar maddede.
vide-supra1191
Sonuçları nasıl bu şekilde yorumladığınızı ve buradaki ivmelenmeyi nasıl tanımladığınızı biraz daha açabilir misiniz?
mzgnccn8702
vide ne sorduğunu tam anlamadım
vide-supra1191
Burtay Beyin son yazdığıyla alakalı sormuştum mzgnccn. Kütleçekim alanında ivmelenmeyle alakalı yazdıkları için.
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Sayın mzgnccn, sanırım aynı konuyu farklı şekilde algılıyoruz.
Bu linkleri okumuş biri olarak paylaştığınızı düşünüyorum. Sizden öğrenecek çok şey var.
Ama nesnelerin lazerle veya dopplerle nasıl soğutulduğunu değil, " aşırı soğutulmuş bir nesnede kütle kaybı olup olmadığını, varsa nasıl hesaplandığını öğrenmeye çalışıyorum.
Mesela 100 ton altını, onu tamamen alacak şekilde bir helyum denizine atarsak, kütlesi ne olur ve neye göre bunu hesaplayabiliriz?
Verdiğiniz linkler temel fiziğe girişte dahil bilgiler içerse de örnek soruya yönelik bir açıklamayı içinden çıkartamadım...
Yine de diğer cevapsız sorum için olası bir giriş buldum gibi (basınç altındaki su'dan geçen ışığın polarize olup-olmadığı hakkında (http://www-lpl.univ-paris13.fr/bec/bec/Teaching/lecture2_2012.pdf "3.2 Trapping forces" kısmında... Üstünkörü baktığım için detaylı okumadım daha...)
Müteşekkirim. Saygılar
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Sayın Vide Supra, geçenlerde bilgisini paylaştığım David Bohm'un kitabında, "Kütle ve enerji eşdeğerliliği " konusunda, Bay Hiçkimse'nin kutuya hapsedilmiş foton deneyine değiniyor.(S.91)
Kutunun hareketsiz durumunda elektromanyetik enerji (Er)kutunun tüm yüzeylerine eşit baskı yapmasından dolayı, bu kuvvetler birbirin nötrlüyor.
Ancak kutuya "a ivmesi" verilince, kutunun iç yüzeyleri arasında net basınç farklılığı oluşuyor.
Fr= (-Er/c^2)+ F
Böylece Er ışıma enerjisi Er/c^2 kadar etker (effective) kütle ekler, diyor.
(Paragraf ivmeye direnç konusuna da kısaca atıf yaparak devam ediyor.)
Bu yazıyı okuduktan sonra, ivmeli hareket yapan nesnenin artan kütlesini bu ivmeden kaynaklanan hızına göre bulmamızı ele aldım. Hareketli nesneye, hızına göre, Lorentz faktörü ile eklenen relavistik kütleyi hesaplayabiliyoruz. Ancak bu hareket her zaman, uzamsal boyutlardan biri üzerinde oluyor.
Peki, sabit-dingin (rest) kütle? Önceki yazışmalarımızdan biliyorsunuz, dingin kütleyi her zaman yoğun enerjinin (nesne), evrenin genişlemesi ile beraber olan hareketiyle" bağlantılandırdım.
Ama genişleme "üç uzamsal boyut üzerinde birden" oluyor. O halde nesne de, bu üç uzamsal boyut üzerinde birden hareket ederken ivmelenmiş oluyor.
Bu ivmelerden kaynaklanan durum, kutudaki ışığın durumu gibi geldi. Nesneyi hareket ettirdiğimizde, sadece bir uzamsal yönün daha baskın olmasını sağlıyoruz.
Bunu da relavistik kütle olarak ekliyoruz nesneye...
Eğer öyle ise, aşırı soğuma durumun da, elektronların hız-titreşim kayıplarını göz önüne alınarak yapılmış hesaplamalarla eğer Lorentz sabitini tek uzamsal boyut olarak ele alıyorsak, gerçek sonuçlar arasında bir uyuşmazlık olması gerektiğini ve en azından 3 uzamsal boyutunda işleme katılması gerektiğini düşündüm.
Bu arada önceki paylaşımda "kütle çekim alanında" derken yanlış ifade kullanmışım. Özür dilerim. "Kütle oluşum alanında" daha uygun bir ifade olurmuş.
Bunun için bu konuda sayfa açtım. Hani birileri bu tür bir ölçüm yapmışsa; nasıl yapmış? ve ne sonuçlar bulmuş? diye...
(Yazdığım gibi abuk sabuk bir düşünce ama aklıma geldi işte...)
omer-karanlik-profil5833
@Necmi Hocam olsa toplam kuark adeti değişmediği sürece kütle kaybı olmaz derdi :D
entalpi_? konusu incelemekte fayda var gibi...
vide-supra1191
"The mass of a body is a measure of its energy-content; if the energy changes
by L, the mass changes in the same sense by L/9 × 1020, the energy being
measured in ergs, and the mass in grammes." By A. EINSTEIN
September 27, 1905
(https://pdfs.semanticscholar.org/44a9/b84ebb88b4c09261b5bc67c5b294fa5bb106.pdf)
Burada L miktarda enerjiyi radyasyon ile kaybetmesi koşulunu koymuş. Neden iletim ya da taşınımı düşünmemiş hiçbir fikrim yok. Belki de fiziğe yatkınlığından dolayı kolaya kaçmıştır :) Yani sizin 100 ton altınınız helyum denizinde şimdilik hesaplanmadan kalacak Burtay Bey. Fakat uzaya çıkarırsak ve radyasyonla enerji kaybetmesini beklersek yanlış hesaplamadıysam 4 x 10^-5 g kütle kaybı olduğu görünüyor.( 1 gramın 25 binde biri)
Burtay Bey daha önce hatırlarsanız foton kutusu düşünce deneyi üzerine konuşmuştuk. Yanlış anlamadıysam sizin bahsettiğiniz de tamamen aynı deney gibi görünüyor. Kutuya ivme verdiğinizde tamamen kütlesiz parçacıklardan oluşmasına rağmen (kutu da sanal ve kütlesiz) eylemsizlik ile karşılık vereceği ve aslında gerçek bir kütlesi olduğu sonucuna varılıyor. Dediğiniz gibi kutu hareketsiz ivmesiz iken net momentum sıfır olacak. Fakat ivmeli hareket ettiğinde bir şekilde benim yorumuma göre kutunun hareket doğrultusundaki ön ve arka yüzeylerine çarpan foton sıklığı değiştiğinden dolayı fotonlar kutunun arka yüzeyine ön yüzeyine olduğundan daha fazla momentum aktarıyorlar. Bu nedenle dengelenmemiş bir kuvvet yani eylemsizlik kütlesi oluşuyor. Tam bu noktada neden termal enerji ile kütle arasındaki ilişkiyi kullanmak istediğinizi anlayamadım ama.
Yalnız burada bu eylemsizlik kütlesini cismin kütlesine eklenen -ki fizikçiler bu tanımları tedavülden kaldırmak için büyük çaba sarf ediyor- kütle değil de cismin zaten durgun halde de olan kütlesi olarak düşünmek gerek. Bu konuda pek çok makale var başka bir soru olarak üzerinde tartışmak gerekli bence.
Örneğin tekrar foton kutusu için konuşursak tamamen kütlesiz alt elemanlardan oluşan bir sistemin etkileşimleri sonucunda gerçek kütlenin kendisi ortaya çıktığı görülüyor. Bu foton kutusu gerçek anlamda kütleçekim alanına sahip yani kütleçekim kütlesi var. Bu maddenin her türü için geçerli, sadece higgs alanının verdiği kütle ile gluon alanı bağ enerjisi kütlesi arasındaki farkı hala anlayabilmiş değilim. İki farklı kütle mi olduğu sorusu kafamı sürekli meşgul ediyor. Bu yüzden her ne kadar sizin fikirlerinize bir nebze olsun fikir katmak istesem de buna pek cesaret edemiyorum açıkçası.
burtay-mutlu-shibumi-tr6061
Yorucu bir gündü...
Termal enerji ve kütle arasındaki ilişkiye gelince;
Kutu içindeki ışığı, sabit olarak ele aldım. Yani, kütle oluşumu için, her şeyden önce bir miktar enerjinin belli bir alanda toplanmış olması gerekiyor.
Kutuyu da bu alanı birbirine bağlayan, saran gluon bağları gibi düşündüm.
Titreşimi ise, bu bağların uzaması-kısalması olarak. Yani kutu büyüyüp, küçülme kapasitesine sahipti.
Böyle olunca, ivmeli bir harekette, hareketin vektörüne göre, iki yüzey arasındaki basınç farkı daha fazla olacaktı... (Bağ enerjisinden kaynaklanan kütle gibi)
Düşüncem de eğer ortam soğursa, gluon bağları daralacak (kutu küçülecek), fakat kutu içindeki enerji içeriği sabit kalacak şeklinde idi.
(Düşüncem buralarda yarım kaldı, devamını getiremedim daha... Radyasyon ışıması olmadan kütle kaybının nasıl olabileceğini de sorguluyorum, diyebilirim. Ya da Higgs alanı ile etkileşimi azaltmanın başka bir yolunu...?)
mzgnccn8702
Kinetik enerjinin düşmesi de bir kütle kaybı, sadece potansiyel enerji düzeyinde baktığımı fark ettim (yani güçlü etkileşim yapan gluonların potansiyel enerjisinde bir düşme aradım) ama aslında kütle zaten var olan toplam madde miktarına eşit(madde de aslında enerjinin çok fazla yoğunlaşmış hali). Kinetik enerji(hareket enerjisi) artı potansiyel enerji(düzenleme, yapı enerjisi) toplam enerjiyi yani kütleyi meydana getiriyor (“ Parçaların kütleleri bütünün kütlesinin sadece% 1'i kadardır. Kalan% 99, protonu bir arada tutan güçlü kuvvetin potansiyel enerjisinden gelir”). Güçlü bağ enerjisine sahip yapılardan önce zayıf etkileşime sahip olanların etkilenmesi daha önce gerçekleşir. Bu yüzden kinetik enerjiye sahip olan elektronlar önce etkileniyor ve kinetik enerji içsel enerjiye dönüşerek fotonlar şeklinde yayılıyor.
(yukardaki belirtiğim lazer deneylerinin aradığınız şey olduğunu düşünüyorum hala. Çoklu lazerler atılarak atom yavaşlatılıyor, bu yavaşlamanın etkisi ile atom enerji kaybediyor ve soğumaya başlıyor(bu deneyler mutlak sıfıra olabildiğince yaklaşılmaya çalışılıyor). Bu linklerde aradığınızı bulamamış olabilirsiniz… bu paragrafı yaptığım yanlışı düzeltmek için yazdım)
