mzgnccn8702
"If dark matter is puzzling, then dark energy is a complete enigma."(Chris Impey)
mzgnccn8702
"If dark matter is puzzling, then dark energy is a complete enigma."(Chris Impey) Karanlık madde:Kütleye sahip ama ışığı olmayan ve evrende yaygın olan bir şey(%25 civarında)
Karanlık enerji: Kütleye sahip değil, yüksek bir enerjiye sahip ama fiilen yok(%70 civarında) Bunlar çok kaba tanımlar. Bu her iki konununda bilinmeyen yönleri bilinenlerden çok daha fazla. Şimdi karanlık enerjiye gelelim, evren genişlemesinde etkili ama genişlemenin ivmesi fizik denklemlerinde yok. Çünkü bir tanım getirilemiyor. Einstein'in theory of gravity kanunu yetersiz kalıyor. Yüksek dairesel hareketler Newton yasalarına da uymuyor. Kuantum fiziği ile de bir tanım oluşturulamadı yapılan deneyler de hatta terimi çok yüksek çıktı. üstelik Maeder genişlemeyi karanlık enerjiyi hesaba katmadan da bulmayı başardı. Çünkü ortada yokluktan artan bir şey olabilir bilinmiyor bir açıklama getirilemiyor. Hata çözülürse yeni fiziğin başlangıcı olabilir deniyor . Şimdi sen karanlık enerjiyi çözdüğümüzü mü söylüyorsun? Nobel ödülü, evrenin genişlemesinin hızlandığı tezinin doğru çıkması üzerine verildi. Çünkü herkes tersini bekliyordu bu sadece karanlık enerjinin etkilerini onayladı hiçbir teori ve gözlem bu enerjiye bir tanım getirmiş değil.
mzgnccn8702
Necmi hariç o 123 ile tanımlıyor
necmi-tufek7866
Lawrence M. Kraus'un "Hiç Yoktan Bir Evren" isimli kitabını okumanızı tavsiye ederim. Orada yapılan Süernova analizlerinin zaman içinde evrenin gittikçe daha hızlandığını gösterdiğini, bunun nedeninin de kara enerji olduğunu yazar. Kendisi, kara enerjinin uzayın büyümesi nedeniyle ortaya çıktığını yani uzayın kendisinin enerji değeri taşıdığını ve bunun da eksi 123 sıfırlı bir küçük rakam olduğunu süpernova analizleri yapılmadan on yıl önceden beri savunduğunu söyler. Bu analizler kendisini haklı çıkarmıştır ve layık olduğu şekilde onurlandırılmıştır sanırım.
Kara enerji; uzayın içindeki her şey çıkarıldıktan sonra geriye kalan değerdir. Yani uzayın kendisinin değeridir. Bu da evrenin %70 lik enerjisine eşdeğerdir. Evrenin içinde bulunduğu boşluk dediğimiz uzayın enerjisinin değeridir.
Dünya öyle bir duruma geldi ki, her konuda her türlü fikir ve karşı fikir acımasızca birbirlerini eleştirir oldu. Herkes kendi çalışmasını ve düşüncesini fırsat bulduğu her platformda yayınlıyor. Benim hiç birine karşı fanatik bir yaklaşımım yok. Ben bir teoriyi okuduğumda kendi bilgi birikimimle değerlendiririm ve doğru olan, mantıklı olan şeyi anlarım sanıyorum. Bu yüzden bu şekilde kesin konuşuyorsam kendi mantığımla da onaylamış olduğum içindir. Bu kara enerji de işte böyle bir konu. Sizin için gizemliyse bırakın öyle kalsın.
hic-kimseyle-tartismaz9132
".... genişlemenin ivmesi fizik denklemlerinde yok. Çünkü bir tanım getirilemiyor. "
Bu sayfanın can alıcı kısmı olmuş.
mzgnccn8702
Genişleme hızını kastetim burada yani genişleme hızındaki ivme
hic-kimseyle-tartismaz9132
Bu durumda aslında hiç de durağan olmayan ve değeri sürekli değişen bir evrendeyiz de ...
Sabit bir hızın olması ayrı bir şey, sabit "bir ivmenin" olması ise apayayrı bir şey değil mi? Bu genişlemenin hızlanmasını da ifade ediyor...
Bir nesne 1g ivme ile hareket ettiğinde, hızının zamanla arttığını hesaplayabiliyoruz.
O zaman, bu ivme sabit ise , onun da uzay-zaman ve kütle üzerine olan etkisi tanımlanamaz mı?
Yani bu yönden konu ele alnısa, bir tanım getirilemez mi?
mzgnccn8702
ivme sabit değil ama zaman içinde değişiyor
hic-kimseyle-tartismaz9132
Bence, İvme sabit olmak zorunda... Genişleme hızı artıyor. İvmeli artıyor. Azalan bir ivme olsa, genişleme hızında oransal düşüş olurdu.
O zaman ya artan ivme ya da sabit ivme.
Artan ivme olsa, bunun kütleli nesneler üzerindeki etkisini bir şekilde gözlmelerdik. Mesela bizden uzaktaki galaksilerin, uzaklaştıkça kütle çekim kuvvetlerinin arttığı yönünde...
Böyle bir tespit de yok.
Bu durumda geriye sabit ivme kalıyor.
mzgnccn8702
İvme sabit değil değişiyor.Evren genişlemesinin hızlandıran faktörü karanlık enerji onu yavaşlatan ve ivme yaratan faktör ise karanlık madde. evrende bir hız ve fren faktörü var gibi düşün. Beş milyar yıl önce karanlık madde miktarı daha fazlaydı ve genişleme daha yavaştı. bu durum yapılan gözlemlerle kanıtlandı. Yani karanlık madde tamamen yok olduğunda evrende çökme filan olacak olayları hep buradan geliyor.(karanlık enerjinin gücü sabit onda bir değişim hiç olmadı).Hiç kimseyle tartışmayan, İvmeyi niye artan olarak görüyorsun ivme hızdaki değişimi niteleyen bir kavram
hic-kimseyle-tartismaz9132
Evrenin genişleme hızındaki ivmeyi "artan" değil, sabit olarak görüyorum.
Evet, ivme hızdaki değişimi gösterir.
Ama sabit ivmeli bir hareket, sabit hızda değildir ki... Mesela yerçekimini ele alalım.
Düşen bir nesnenin, ilk saniyedeki hızı 10 m/s ise, ikinci saniyede hızı 20 m/s, üçüncü saniye de ise 30 m/s (g=10 m/s varsayarsak) olacak.
Yani her zaman biriminde hızı artacak. Buna karşılık artış oranı, ivme, sabit kalacak.
Eğer artan bir ivme olsaydı; ilk saniyedeki hızı 10 m/s ise, ikinci saniyede hızı 30 m/s, üçüncü saniye de ise 90 m/s gibi farklı olacaktı. Burada hızın değerini, ivmedeki artış oranı ne ise artık, o belirleyecekti.
Şimdi bunu evrene uygularsak, gerçek şeklini bilemiyor olsak da, Necmi Bey'in öngördüğü gibi büyük patlamadan sonra etkinin küresel yayıldığını kabul etmek en mantıklısı. Yani bir kürenin genişlemesi olarak ele alabiliriz. Doğruya en yakın bu olacak gibi...
Nesnelerin (gökadaların) birbirinden uzaklaşma hızı (3 milyon parsecte/ 72 km/sn diye hatırlıyorum) arttığına göre, bunun ivmeli bir hareket olduğunu kabul edebiliyoruz.
Bir bakıma küresel ele alırsak evreni, yarıçap'taki artış olarakda değerlendirebiliriz.
Yarıçaptaki artış oranı sabit (ivme) olduğu zaman bile, çapın her artışı ile nesnelerin birbirine olan uzaklığı alansal (kare) olarak A = 4.π.(r+n)2 artacak. Bu da iki nesne arasındaki uzaklaşmanın, artan hızda olarak tespit edilmesine neden olacak (2.π.(r+n). A/360) üzerinden) çünkü alan artışı ile aradaki mesafe de doğrusal olarak artmış olacak.
(A= bu iki gök cismi arasındaki , merkeze göre açı farkları. Biz merkezi her yer saydığımız için bilemiyoruz. Ama Büyük patlamanın ilk başladığı sanal nokta olarak kabul edebiliriz. )
Bu yüzden sabit ivme olduğunu düşünüyorum.
Artan ivme olsa, ivmenin kütle üzerindeki etkisi nedeniyle, gök cisimlerini de bundan etkileneceğini, ve uzakta olmaları nedeniyle bir dış gözlemci olarak bunu fark edebileceğimizi düşünüyorum.
mzgnccn8702
sabit olsaydı beş milyar yıl içinde aynı durum geçerli olmaz mıydı? Bu konuları olabildiğince güncel konulardan takip ediyorum bir kaç büyük deney var onları bekliyorum bende belki biraz netlik kazanır yakında. Dediğin şey Hubble sabiti ile açıklanabilir belki ama hubble sabiti bile beli aralıklarla ayarlama yapılıyor. Benim bu konuda diyeceğim başka bir şey yok
mzgnccn8702
sabit olsaydı beş milyar yıl öncesi için de aynı durum geçerli olmaz mıydı? Bu konuları olabildiğince güncel konulardan takip ediyorum bir kaç büyük deney var onları bekliyorum bende belki biraz netlik kazanır yakında. Dediğin şey Hubble sabiti ile açıklanabilir belki ama hubble sabiti bile beli aralıklarla ayarlama yapılıyor. Benim bu konuda diyeceğim başka bir şey yok
necmi-tufek7866
Evet Erkan Bey. Evrenin genişlemesi konusunda ivme "Habble sabiti" olarak kabul edilir. Şimdiye kadar bu sabit bir rakamdı (arada güncelleştirmeler yapılsa da) ve sizin de söylediğiniz gibi evrenin toplamında ışık hızını da aşabilen bir genişleme yaşanması kaçınılmazdır. Bunun için de ivmenin artması gerekmez. Haklısınız.
Ancak, kara enerjinin neden olduğu fazladan bir ivmelenmeden söz ediliyor. Yani evrenin normal genişlemesinin yanında artı olarak ortaya çıkan "fazladan uzayın" enerjisinin bu genişlemeye ivme kazandırdığı ispatlandı süpernova gözlemleriyle. Problem buradadır ve bu durum eğer gerçekse o zaman evrenin gittikçe de daha fazla hızlanarak genişleyip dağılmasına neden olacaktır. Bunu durduracak bir mekanizmayı rahmetli Hawkıng düşünüyordu ama ne sonuca vardı bilmiyorum...
mzgnccn8702
Necmi erkan bey diye beni kast etmiyorsun herhalde. değil mi?
hic-kimseyle-tartismaz9132
Beni kast ediyor :-)
mzgnccn8702
ikidr bnm yazımın altına denk gelince :)
gorkem-seven5908
Işığın hızı bütün gözlemcilere göre aynıdır.
Her gözlemci kendisinin sabit, diğer her şeyin hareketli olduğuna inanır. ve her gözlemci doğrudur.
Einstein'a göre:
Her cisim ışık hızında hareket eder. Sabit cisimler zaman boyutunda hareket ederlerken, uzay içerisinde hareket edenlerde bu hız zamanboyutundan uzay boyutuna kayar. Böylece uzayda hızlanan, zamanda yavaşlar.
