omer-karanlik-profil5833
Mikro ölçekte (parçacıklar) kütlesi azaldıkça hızı artar. Makro ölçekte (gezegen yıldız galaksi) kütlesi artıkça hızı da artıyor...
omer-karanlik-profil5833
Örn: güneş sistemindeki gezegenlerin spin hızlarına baktığımızda kütlesi büyük olan daha hızlı spin hareketi yapar...
Bu farkın sebebi nedir?
Mikro ve makro ölçekteki hız-kütle ilişkisinin farklılığına sebep nedir?
kemal-bay-hickimse7261
Sebebi ; makro ölçekteki kütleye etki eden '' kuvvet '' ile , mikro ölçekteki kütleye etki eden '' kuvvetin '' farklı oluşu olabilir belki .
Belkide sebebi dolaylı olarak şunda yatıyordur ; 2 hafta sonra Marsın konumunu ve hızını tam olarak bilebiliyoruz fakat marsı oluşturan atomların orbitallerindeki parçacıkların konumlarını ve hızlarını aynı anda bilemiyor oluşumuz . Tam olarak sorunun cevabı değil fakat dolaylı yoldan bir kesişmesi var diye düşünüyorum .
ahmet-yilmaz2230
"Kütlesi artıkça hızıda artar" önermesi yanlış. Mesela Dünya Merkür'den büyük ancak daha yavaş.
ahmet-yilmaz2230
"Kütlesi artıkça hızı da artıyor" önermesi yanlış. Mesela Dünya Merkür'den büyük ancak daha yavaş.
omer-karanlik-profil5833
@ahmet yılmaz hata mı aramak üzere ekstra çaba sarfedeceğine bu çabayı soru mu düzgün okumana yönlendirirsen daha iyi olur...dikkat ettiysen spin hareketi dedim
kemal-bay-hickimse7261
Kütle arttıkça spin artıyor , yıldıza olan uzaklık arttıkça tur süresi azalıyor .
omer-karanlik-profil5833
Ve en hızlı spin hareketini kütlesi en fazla olan gezegen yani jupiter yapar
ahmet-yilmaz2230
Spin hızıyla kütle arasında doğrudan bir ilişki yok. Ceres cüce gezegen ancak Dünya'dan daha hızlı dönüyor.
https://en.wikipedia.org/wiki/Rotation_period
omer-karanlik-profil5833
Açısal momentum(spin) fizikte herhangi bir cismin sahip olduğu dönüş miktarıdır ve bu miktar cismin kütlesine, şekline ve hızına bağlıdır.
omer-karanlik-profil5833
Açısal Momentum
Ve bu da, 2 boyutta momentum:
Şimdi gelelim açısal momentuma. L ile gösterilen açısal momentum, bir çizgisel momentum vektörünün bir noktaya göre dönmesidir. Yani bir nokta etrafında döner. Bu kavramı anlamak için açısal hızı anlamamız lazım.
Bildiğiniz gibi hız, birim zamanda alınan yoldur. Yani v=x/t. O zaman açısal hız yani w, birim zamanda taranan açıdır diyebiliriz. Bu açı da teta (Φ) olsun. O zaman w=Φ/t dir.
L=r.p
r: Konum vektörü, yani konuma göre açısal momentum (örneğin t noktasındaki açısal momentum ve onun konum vektörü).
L=r.mv diyebiliriz.
Dönen bir disk düşünün. Bu diske bir dış kuvvet etki etmiyor yani açısal momentum korunumlu. Bu diskin üzerinde, bir t noktasında m kütleli cisim düşünelim. Doğal olarak bu cisim, eylemsizlik momentine (dönme eylemsizliği) sahiptir. Bu cisim diskin merkezine yaklaştıkça eylemsizlik momenti artar. Bu yüzden açısal hızı azalır. Bu arada eylemsizlik momenti, I ile gösterilir. O halde I ile w ters orantılıdır diyebiliriz. Yani diskin kenarındaki cismin açısal hızı ile diskin merkezi arasındaki açısal hız çok farklıdır. Diskin merkezindeki bir cisim için, açısal momentum korunumludur. Çünkü hızı sıfırdır. Şimdi açısal momentumun, zamana göre türevini alalım.
Buradan şu sonuç çıkacaktır:
dL/dt=r.F=T
T, tork kavramını ifade eder. Bunun anlamı şudur: Bu diskin üzerine bir tork, yani bir kuvvet etki ederse açısal momentum değişecektir. Etki etmiyorsa açısal momentum korunumludur.
Şimdi, eylemsizlik momentine geri dönelim. Bir disk üstünde dönen yaramaz bir oğlan düşünelim. Kolaylık olsun diye bu çocuğun sadece gövdesinin kütlesini alalım. Kütlesi 50 kg olsun. Ve çocuğun her iki elinde 5 kg’lık demir top olsun.
L=I.w
Çocuk dönerken, kollarını kapattıkça eylemsizlik momenti azalacaktır. O zaman da hız artacaktır. Bunu anlamanın başka yolu şu: Dönerken 2 elde de 5 kg’lık cisim var. Sizde bu çocuk kollarını kapattığında mı daha hızlı dönecektir? Evet. Çünkü kollarını kapattığında, kütle merkezi sadece bir noktada birleşerek açısal hızını arttırır. Bu, aynı salıncakta sallanan bir çocuk gibidir.
vide-supra1191
Öncelikle büyüklük ve kütle miktarı arasındaki ilişki için net bir şey söylemek doğru olmayacaktır ama gezegenlerin oluşma döngülerine bakarsanız daha büyük madde miktarının daha büyük açısal momentuma neden olduğu genellemesini yapabilirsiniz ama bu onun doğru olduğu anlamına gelmez. Kaya ve toz bulutunun, gezegenin oluşması sırasında dönerek birleşmesi ve daha büyük kütlenin daha büyük madde miktarını çekerek momentumun korunarak sürekli artmasına neden olduğu biliniyor. Bunun sonucunda elbette büyük kütle çekimi daha hızlı bir bulut oluşumu anlamına geldiğinden açısal momentum artarak spin artar. Ama dediğim gibi gaz devleri de kendi içerisinde farklı yorumlanmalıdır ve bir genelleme ne kadar doğrudur emin değilim.
omer-karanlik-profil5833
@vide supra benim asıl öğrenmek istediğimi çok güzel açıkladınız...yani sorum şu şekilde bir cismin kütlesi artıkça açısal momentumu hızı artar mı diye_?
ya da şu şekilde bir cismin kütlesi ve yoğunluğu artıkça açısal momentumu artar mı_?
vide-supra1191
Eğer gezegenlerden bahsetmiyorsak sorduğunuz soru çok genel ve ciddi bir hal alıyor. Bir de kütleyi hareketsiz ve tek bir parça olarak düşünmek yerine, dahil olan tüm mikro ölçekteki parçacıkların sahip oldukları enerjileri ile açıklamaya çalışınca ben kaotik bir sistemden fazlasını göremiyorum. Yani bilmiyorum:)
